TUYỂN TẬP 20 CUỐN SÁCH NÊN ĐỌC TRƯỚC TUỔI 30 ĐỂ CUỘC SỐNG "DỄ THỞ" HƠN.

Chúng ta thường tự cho rằng con người là sinh vật có lý trí mạnh mẽ và tâm tư tinh tế. Cho nên khi quyết định hay đánh giá vấn đề đều luôn kĩ lưỡng và lý tính rất lâu rồi mới đưa ra lựa chọn. Nhưng sự thật là, dù chúng ta có cẩn trọng tới mức nào, thì trong cuộc sống hàng ngày hay trong vấn đề liên quan đến kinh tế, bạn vẫn có những quyết định dựa trên cảm tính chủ quan của mình. Để không bị lặp lại lối tư duy cũ và rèn luyện thêm các kỹ năng có lợi, bạn cần phải thường xuyên "tập luyện" cho trí óc và không ngừng tiếp thu thêm các kiến thức hữu ích. Bạn biết sớm, bạn hạnh phúc sớm!

1. Nghe những tóm tắt sách hay nhất tại Waka FM

 

Cùng Waka tìm hiểu 20 cuốn sách nên đọc trước tuổi 30 để có cuộc sống dễ thở hơn bạn nhé!

 

1. Kẻ khôn đi lối khác - Alex Banayan. 

 

Trong hành trình “trày da tróc vảy”, kéo dài nhiều năm trời sau khi quyết định bảo lưu việc học tập, tác giả của "Kẻ khôn đi lối khác" đã được tiếp cận với rất nhiều lời khuyên cụ thể và hữu ích của những người nổi tiếng kể trên dành cho những người trẻ tuổi mới bước vào đời, từ cách viết email, sử dụng bút viết trong một cuộc họp hay gặp mặt, tìm kiếm người hậu thuẫn trong công việc, sự nghiệp của mình… đến cách trui rèn năng lực cá nhân để có thể tỏa sáng khi cơ hội vụt đến; củng cố quyết tâm, ý chí để không nản lòng khi theo đuổi ước mơ, khát vọng của mình. Rất nhiều đều là những kinh nghiệm, kiến thức có thể độc giả chưa từng được đọc ở đâu.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/ke-khon-di-loi-khac-alex-banayan-bOzw2W.html

 

 

 

2. Hiểu sâu nghĩ thấu - Doug Erlandson.

 

"Hiểu sâu nghĩ thấu" là một cuốn sách dẫn nhập dễ hiểu và sống động về các vấn đề nghiêm túc như việc làm thế nào để suy nghĩ rõ ràng và có thể phát hiện sự khác biệt giữa lý luận tốt và xấu. Cuốn sách này sẽ đưa ra rất nhiều lời khuyên cực kỳ giá trị, giúp chúng ta nhanh chóng phá bỏ lớp vỏ bọc cùa sự ngụy biện và nắm bắt động cơ thực thụ của bất cứ lập luận nào mà người khác đưa ra, bên cạnh đó là:

- Xác định sự khác biệt giữa tranh luận tốt và xấu

- Tránh ngụy biện

- Tạo giải thích tốt

- Đánh giá xác suất

- Nhận ra rằng số liệu thống kê và số có thể nói dối.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/hieu-sau-nghi-thau-doug-erlandson-bWV2WW.html

 

 

3. Đừng tồn tại, hãy sống - John O’Leary.

 

Câu chuyện truyền kỳ về cuộc đấu tranh để có thể tồn tại đã được lưu giữ trong gia đình gần hai thập kỷ, cho đến khi nó được cha mẹ kể lại trong cuốn sách của họ , Overwhelming Odds, xuất bản năm 2004. Cuốn sách cuối cùng đã giải phóng cho John, vì vậy anh có thể chào đón sự phục hồi kỳ diệu của mình và chia sẻ nó với thế giới. Nó sẽ chắp cánh cho bạn nói Có với nghịch cảnh của quá khứ, Có với triển vọng của tương lai và Có với lời mời thức tỉnh trước món quà kỳ diệu trong mọi khoảnh khắc.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/dung-ton-tai-hay-song-john-o-leary-bEGKmW.html 

 

 

4. Quyền tách khỏi đám đông - Heejae Jung

 

Chúng ta đều bị mắc bẫy bởi câu nói: “Hãy nỗ lực hơn nữa”. Đó là lý do vì sao không bao giờ chúng ta cảm thấy hạnh phúc. Điều này giống như một người cực đoan luôn giữ vững tâm lý lạc quan, tẩy xóa những nỗi buồn và thương tổn khi nó xuất hiện.

Hạnh phúc là cảm xúc xuất hiện ở bên trong và mọi nỗ lực từ bên ngoài dễ làm chúng ta ảo tưởng về hạnh phúc. Điều đầu tiên để chạm đến hạnh phúc đó chính là tôn trọng tất cả mọi cảm xúc của chính mình và biết ơn tất cả mọi điều đến với chúng ta, dù đó là khổ đau hay vui vẻ. Bạn sẽ cảm nhận được vẻ đẹp thật sự của ánh sáng khi đã từng nằm im lìm trong bóng tối để biết nó là gì; u ám, tuyệt vọng là gì; nhưng quan trọng hơn cả là dám chân thật với cảm xúc của bản thân.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/quyen-tach-khoi-dam-dong-heejae-jung-b7XYqW.html

 

 

 

5. Nâng cao sức mạnh tinh thần - Margaret Pinkerton

 

Câu chuyện truyền kỳ về cuộc đấu tranh để có thể tồn tại đã được lưu giữ trong gia đình gần hai thập kỷ, cho đến khi nó được cha mẹ kể lại trong cuốn sách của họ , Overwhelming Odds, xuất bản năm 2004. Cuốn sách cuối cùng đã giải phóng cho John, vì vậy anh có thể chào đón sự phục hồi kỳ diệu của mình và chia sẻ nó với thế giới. Nó sẽ chắp cánh cho bạn nói Có với nghịch cảnh của quá khứ, Có với triển vọng của tương lai và Có với lời mời thức tỉnh trước món quà kỳ diệu trong mọi khoảnh khắc.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/nang-cao-suc-manh-tinh-than-margaret-pinkerton-bwylZW.html

 

6. Giảm "xóc"… Hành trình cuộc đời - Phạm Thị Sen!

 

Giảm “Xóc” Hành trình cuộc đời. Đây là một cuốn sách rất rất hay và ý nghĩa đem đến cho ta những phương pháp đơn giản mà hữu dụng để “giảm xóc” cho sự vất vả hay nói cách khác là dạy ta cách sống thanh thản, khỏe mạnh, và sống tốt hơn. Một cuốn sách tuyệt vời dành cho những ai thường mệt mỏi và bị ức chế công việc. Tương tự như bộ phận giảm xóc của xe giúp cho chuyến đi của ta được an toàn, thoải mái; thì trên chuyến hành trình cuộc đời này, ta cũng cần trang bị cho mình “bộ phận giảm xóc” để làm nhẹ những cú va chạm trong những tình huống khó khăn mà ta phải đối mặt.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/giam-xoc-hanh-trinh-cuoc-doi-pham-thi-sen-bEG19W.html

 

 

7. Sức bật tinh thần - Susan Kahn.

 

Dù ở bất kì vị trí nào, làm bất cứ công việc gì, sẽ đến lúc bạn nhận ra mình phải đối mặt với những khó khăn, khiến bản thân trở nên lưỡng lự, mất niềm tin vào bản thân. Nên nhớ rằng bản năng sinh tồn luôn giúp con người linh hoạt khi đối diện với khó khăn, quan trọng là khi sự cố xảy ra, chúng ta không được để tâm lý chấp nhận, hoảng hốt, tuyệt vọng chi phối. Tất cả chỉ là cảm giác, hãy tạo ra cảm giác mới và lấy lại tinh thần để bước tiếp.

Sự thay đổi mấu chốt giữa việc dừng lại ở thất bại, hay sẵn sàng đứng lên và bước tiếp lại nằm ở sức bật tinh thần của mỗi cá nhân. May mắn thay, sức bật tinh thần không phải là một khả năng thiên bẩm chỉ một vài người sở hữu, mà là điều mọi người có thể luyện tập và trau dồi.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/suc-bat-tinh-than-susan-kahn-bVzogW.html

 

 

8. Mặc kệ thiên hạ sống đời bạn muốn - Gary John Bishop.

 

Bất cứ ai trong chúng ta hẳn cũng từng trải qua cảm giác sợ hãi, thiếu tự tin, không dám hành động, không dám lựa chọn và không dám thay đổi. Và thay vì tìm cách để cải thiện những vấn đề đó, chúng ta lại thường đưa ra vô vàn lý do để bao biện cho việc bản thân cứ mãi sống trong vùng an toàn, nhưng chúng ta không biết rằng, mỗi phút giây trôi qua là vô giá và không thể lấy lại được.

Trong cuốn sách "Mặc kệ thiên hạ sống đời bạn muốn", chuyên gia phát triển cá nhân hàng đầu thế giới Gary John Bishop đưa ra cho bạn những hướng dẫn cụ thể để bạn tự tin hành động, bất chấp sợ hãi, phá vỡ mọi giới hạn, chạm tới điều bạn vẫn hằng mong muốn trong cuộc sống. Chỉ cần bạn sẵn sàng hành động, không gì là không thể.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/mac-ke-thien-ha-song-doi-ban-muon-gary-john-bishop-bpRn6W.html

 

 

 

9. Đừng sợ lỡ cuộc chơi - tác giả Patrick J. McGinnis.

 

“Đừng sợ lỡ cuộc chơi” chính là một món quà giá trị dành tặng cho tất cả những ai là FOMO sapiens. Cuốn sách chứa đựng lược sử của FOMO, những phân tích chuyên sâu về FOMO dưới góc nhìn sinh học, văn hoá, công nghệ, hàng loạt các câu hỏi giúp bạn đọc tự đánh giá mức độ sợ bỏ lỡ của bản thân, và đặc biệt, cách ta có thể thoát khỏi nanh vuốt của FOMO. Nếu bạn nhận thức được những thông điệp này, bất kể nó tác động vào ý thức hay tiềm thức, thì bạn cũng học được cách giành lại quyền kiểm soát và đưa ra các quyết định theo ý muốn thật sự của chính mình.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/dung-so-lo-cuoc-choi-patrick-j-mcginnis-b9WR1W.html

 

 

10. Đủ dũng cảm yêu thương chính mình - Cheryl Strayed.

 

Cuốn sách là những câu viết về tình yêu, về hạnh phúc, về gia đình, cuộc sống, và về bản thân chúng ta. Chúng giúp ta tìm thấy đúng con đường ta nên đi, là ánh sáng và hy vọng, là niềm tin để vững bước trên một con đường tích cực nhất và giúp ta vượt qua những tháng ngày thăng trầm.

Hãy tin rằng sức mạnh của ngôn từ có thể giúp chúng ta xác lập lại mục tiêu, định hình dòng suy nghĩ, cũng như tạo ra một tiếng nói đủ để lấn át âm thanh của sự tự nghi hoặc vẫn văng vẳng trong đầu nhiều người – rằng Bạn không thể, bạn vẫn mãi không thể, bạn lẽ ra không nên làm thế. Nhưng những câu trích dẫn, từ trong sâu thẳm, luôn dõng dạc hô Có chứ!

Sứ mệnh của cuốn sách này, là không sợ hãi, hối tiếc hay chối từ.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/du-dung-cam-yeu-thuong-chinh-minh-cheryl-strayed-b2gXyW.html 

 

 

11. Hygge - Hạnh phúc từ những điều nhỏ bé - Marie Tourell Søderberg

 

Chẳng có định nghĩa chung, thống nhất nhưng sau toàn bộ nội dung tác phẩm, người đọc sẽ cảm nhận được tinh thần của Hygge và tự chọn được cách Hygge cho mình. Như lời của Anne Glad, chuyên gia hàng đầu thế giới về lối sống, có thể hygge không phải là đáp án cho mọi câu hỏi lớn trong cuộc sống, nhưng chắc chắn hygge là một lời mời gọi chúng ta suy nghĩ về cuộc sống và hạnh phúc dưới một góc nhìn rộng hơn. Điều gì là quan trọng đối với chúng ta? Chúng ta cần làm việc nhiều đến mức nào? Và chúng ta cần gì để hạnh phúc? Hygge là lời mời gọi tận hưởng những thứ nhỏ bé trong cuộc sống, bởi vì thật ra đó chính là những điều to lớn.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/hygge-hanh-phuc-tu-nhung-dieu-nho-be-marie-tourell-s-derberg-bL8yZW.html

 

 

12. Tại sao phải gắt - Bình tĩnh mà sống nóng giận thiệt thân - Buster Benson

 

Trong một thế giới ngày càng đa cực, bất kỳ khi nào hai hay nhiều người cùng nói về một chủ đề, mâu thuẫn chắc chắn sẽ xảy ra bởi mỗi người đều có quan điểm của riêng mình. Những cuộc tranh luận và cỏ dại, trên nhiều phương diện, cũng có những điểm giống nhau. Chúng nhen nhóm trong những khu vườn và tâm trí chúng ta. Dù rằng không muốn thấy chúng nhưng chúng vẫn luôn là mối phiền toái, chúng ta các cố né tránh nó thì nó sẽ càng trở nên nguy hiểm hơn.

Thông qua cuốn sách “Tại sao phải gắt ”, tác giả Buster hé lộ những nền tảng tâm lý của các cuộc tranh luận chẳng mang lại chút hiệu quả gì ngoài những sự tức giận và tuyệt vọng, đồng thời đưa ra những thói quen, những lối tư duy quan trọng mà bạn có thể học hỏi để có được những cuộc tranh luận hòa bình, hiệu quả và thấu hiểu.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/tai-sao-phai-gat-binh-tinh-ma-song-nong-gian-thiet-than-buster-benson-b62jxW.html

 

 

13. Thay đổi hay là chết - Alexi Panos & Preston Smiles

 

Bạn luôn sống và có sự lựa chọn. Dù cuộc sống có tồi tệ đến đâu, dù bạn cảm thấy thê thảm thế nào thì trong từng khoảnh khắc, bạn vẫn có thể lựa chọn điều gì đó khác đi. Chúng ta không thể can thiệp vào một thế giới mà chúng ta không chứng kiến tận mắt, và mỗi cá nhân lại là một thế giới rất riêng. Vấn đề là, hầu hết mọi người đều thiếu sự tự nhận thức. Nuôi dưỡng nhận thức về các đặc điểm, thói quen của chính mình là bước khởi đầu cho sự thay đổi sâu sắc và toàn diện, bởi vì nhận thức mang đến lựa chọn.

Có rất nhiều người trong chúng ta mong muốn thay đổi, phát triển, có nhiều tiền hơn, được tôn trọng, yêu thương và kết nối, nhưng chúng ta còn không nhận thức và trung thực với bản thân về vị thế hiện tại của mình, nên ta không thể lựa chọn được điều gì khác biệt cả. Nói một cách đơn giản, nếu bạn không thể tự nhận thức, bạn chẳng làm được bất cứ điều gì. Chỉ khi nào bạn nhận thức được cách mình đối diện với cuộc sống, bạn mới biết cách lựa chọn. Lựa chọn đó là nơi ẩn chứa sức mạnh của bạn.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/thay-doi-hay-la-chet-2020-alexi-panos-preston-smiles-bb35ZW.html

 

 

14. Rèn luyện kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề - tác giả David Cotton.

 

Trong công việc, chúng ta thường phải đối mặt với những vấn đề nan giải và thường cảm thấy khó khăn khi phải đưa ra quyết định một cách nhanh chóng. Biết được điều này, David Cotton - chuyên gia hàng đầu về lãnh đạo và phát triển quản lý doanh nghiệp - đã tổng hợp các công cụ giải quyết mọi vấn đề của doanh nghiệp trong cuốn sách Rèn luyện kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề. Cuốn sách là tập hợp các công cụ, phương pháp, ý tưởng và cách tư duy về giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định. Cuốn sách tổng hợp các ý tưởng từ nhiều nguồn - từ các phương pháp giải quyết vấn đề theo kiểu truyền thống cũng như sáng tạo, cho đến việc sử dụng các phương án cộng tác trên quy mô lớn. Với nhiều phương pháp được nêu trong cuốn sách, bạn có thể tăng hoặc giảm quy mô để phù hợp với số lượng người sử dụng chúng: từ một người cho đến hàng ngàn người. Một vài phương pháp là dạng biến thể của các phương pháp khác, trong khi vài phương pháp lại bao gồm nhiều dạng biến thể. Thủ thuật dành cho bạn (với tư cách là người sử dụng), là hãy chọn một phương pháp có vẻ phù hợp với vấn đề bạn đang có, sau đó thay đổi để nó thích ứng với bạn. Không có phương pháp nào hoàn toàn bất biến, tức không có cách giải quyết duy nhất cho một vấn đề. Bạn có thể kết hợp các phương pháp để tạo ra một cách làm hiệu quả hơn.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/ren-luyen-ky-nang-ra-quyet-dinh-va-giai-quyet-van-de-david-cotton-bGKYgW.html

 

 

 

 

15.  Câu cá trên trời - Steve Sims.

 

Cách biến những điều không thể thành có thể!

Công việc của Steve Sims là hiện thực hóa những điều không tưởng. Dù bạn muốn tổ chức đám cưới tại Vatican, đi tham quan xác tàu Titanic hay trở thành James Bond, ông đều có thể thực hiện nó cho bạn.

Trong cuốn sách này, Steve Sims sẽ tiết lộ những bí mật đã tạo nên thành công của mình, cách ông đã biến những điều tưởng chừng không thể thành hiện thực. Chúng bao gồm:

Đừng tin những điều mà người ta kể cho bạn.

Hãy ích kỷ nếu bắt buộc phải như vậy.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/cau-ca-tren-troi-steve-sims-bgQ1nW.html

 

 

 

16. Lagom - Vừa Đủ - Đẳng cấp sống của người Thụy Điển -  Linnea Dunne.

 

“Lagom” là một tính từ dùng để chỉ sự vừa phải, không quá nhiều mà cũng chẳng quá ít. Thật khó để có thể chuyển tải hết ý nghĩa của từ lagom sang bất kỳ thứ tiếng nào khác. Người Thụy Điển dùng Lagom như “kim chỉ nam” chung cho cả dân tộc, hình thành nên phong cách sống, ứng xử, giao tiếp, và thậm chí cả ẩm thực của riêng mình. Lagom là vừa đủ, là thích hợp, là cân bằng nhưng không nhất thiết phải là hoàn hảo nhất. Trong một xã hội mà con người có thể tiếp cận với bất cứ thứ gì, vào bất cứ lúc nào thì Lagom giống như một cơn gió lạ. Sự hài lòng trong phong cách sống của người Thụy Điển không phải là vì họ có tất cả mọi thứ, mà đơn giản đó là một trạng thái thỏa mãn với những gì mình đang có. Lagom chính là việc thoát ra khỏi những bộn bề và cân đo đong đếm một cách thái quá.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/vua-du-dang-cap-song-cua-nguoi-thuy-dien-linnea-dunne-bYYeVW.html

 

 

17. Buông bỏ buồn buông - Ajahn Brahm

 

Khi đọc cuốn sách, bạn sẽ cảm nhận như mình đang đi dạo trên một con đường với nhiều cung bậc cảm xúc. Cảm xúc của sự chiêm nghiệm về cuộc sống, về đời người và cách nhìn về những nghịch cảnh trong cuộc sống. Mỗi bước chúng ta bước đi là một con đường, con đường của sự bao dung, tha thứ, cảm thông, chia sẻ. Sau tất cả, chúng ta sẽ học được cách nhận biết, buông bỏ những rắc rối, tiêu cực để cuộc sống của bạn luôn tươi trẻ và tạo được sự an nhiên thư thái trong tâm hồn.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/buong-bo-buon-buong-ajahn-brahm-bwn45W.html

 

 

18. Quẳng gánh lo đi và vui sống - Dale Carnegie.

 

Quẳng Gánh Lo Đi Và Vui Sống khuyên bạn những cách để giảm thiểu lo lắng rất đơn giản như chia sẻ nó với người khác, tìm cách giải quyết vấn đề, quên tất cả những điều lo lắng nằm ngoài tầm tay,... Cố gắng thực tập điều này hàng ngày và trong cuộc sống chắc hẳn bạn sẽ thành công, có thể, không được như bạn muốn, nhưng chỉ cần bớt đi một chút phiền muộn thì cuộc sống của bạn đã có thêm một niềm vui.

Nhờ các phương pháp của Dale Carnegie, hàng triệu người đọc đã xây dựng được thái độ sống tích cực, an tâm cảm nhận hạnh phúc và mãi mãi loại bỏ thói quen lo lắng:

Hãy đóng chặt những cánh cửa sắt dẫn đến quá khứ và tương lai. Chỉ sống trong những vách ngăn của hiện tại.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/quang-ganh-lo-di-va-vui-song-dale-carnegie-bWD4pW.html  

 

 

 

19. Hạnh phúc không mặc đồng phục - Tạ Hà Như Bình.

 

Phụ nữ hiện đại không nên làm “nàng công chúa ngủ trong rừng” thụ động chờ “hoàng tử” của đời mình đến đánh thức, bởi ngộ nhỡ chẳng có “chàng hoàng tử” nào xuất hiện thì sao? Hoặc khi “hoàng tử” đến thì thanh xuân của “nàng công chúa” đã qua mất rồi... Hiện nay nhiều phụ nữ hiện đại đã lựa chọn cách chủ động đi tìm “chàng hoàng tử” của đời mình. Tuy nhiên họ phải tìm ở đâu để gặp được người tốt như mình mong muốn?

Phụ nữ muốn cuộc đời mình thật sự hạnh phúc thì hãy chọn người đàn ông giống như chọn cây son môi giữa bộ trang điểm. Nếu anh ta có thể cho bạn tất cả vẻ đẹp của cây mascara, sự mịn màng của phấn nền, cái ướt mềm của kem dưỡng… nhưng lại không thể cho bạn vẻ đẹp của sự độc lập như son môi thì cũng cần xem lại. Người đàn ông yêu bạn nhưng không kiểm soát, chiếm hữu bạn, người đàn ông luôn chăm lo nhưng vẫn để bạn được độc lập mới thực sự khiến bạn hạnh phúc.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/hanh-phuc-khong-mac-dong-phuc-ta-ha-nhu-binh-bZ774W.html

 

 

20. Một lần biết buông vạn lần hạnh phúc - Cheryl Strayed.

 

"Không ai có thể bảo vệ bạn khỏi những đau khổ mà bạn phải gánh chịu. Khóc cũng không hết, gặm nhấm cũng không được, chạy trốn hay trả đòn đều không có tác dụng và ngay cả chữa trị cũng không phải là cách. Chúng sẽ vẫn ở đó chừng nào bạn còn tồn tại. Bạn phải sống chung với điều đó, học cách yêu chúng và vượt qua. Và khi khiến bản thân vượt lên trên tất cả, hãy chạy thật nhanh về hướng những giấc mơ đẹp đẽ và hạnh phúc nhất mà bạn có thể mơ bằng cách băng qua cây cầu xây trên lòng khao khát được bình yên của chính mình.”

Bóng tối phía trước sẽ không thể cản được bước chân chúng ta khi trái tim mang theo ánh sáng của hi vọng.

 

Link đọc sách: https://ebook.waka.vn/mot-lan-biet-buong-van-lan-hanh-phuc-cheryl-strayed-baRjoW.html

 

 

Hi vọng với list sách trên, bạn có thể để tìm lối đi riêng cho bản thân mình, phá giải phong ấn trong tâm thức, sống một cuộc đời trọn niềm vui. Muốn thực sự sống hết mình từng giờ từng khắc thay vì lãng phí thời gian quý báu để ngồi do dự. Hãy quay ngược vào bên trong, và chăm sóc vết thương của mình.