[Điểm tin tuần] Làm Sao Để Vượt Qua Làn Sóng "Layoff" Và Xu Hướng Việc Làm 2024

Báo cáo Lương và Thị trường lao động 2024 vừa công bố của Navigos Group cho biết, làm việc linh hoạt là xu hướng đang được nhiều người lao động quan tâm nhất. Cùng đó, các vị trí việc làm mới dần xuất hiện, sẽ tập trung về trí tuệ nhân tạo, công nghệ kỹ thuật số, xử lý dữ liệu, phân tích tình hình kinh doanh.

Các cú sốc và rủi ro toàn cầu như: điều kiện tài chính toàn cầu bị thắt chặt; sự sụt giảm sức mua; xung đột chính trị; lạm phát, giá cả tăng cao... làm cho tổng cầu hàng hóa trên thế giới sụt giảm, nhu cầu nhập khẩu cũng bị suy giảm, dẫn tới các doanh nghiệp trong nước bị cắt giảm đơn hàng, việc sản xuất gặp khó khăn, từ đó khiến cho thị trường tuyển dụng đối mặt với nhiều thách thức.

Không nằm ngoài biến động chung của thị trường tuyển dụng trên thế giới, tình hình lao động tại Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn.

82% doanh nghiệp tại Việt Nam tham gia khảo sát bị ảnh hưởng từ biến động kinh tế thế giới

Theo kết quả khảo sát, có đến 454/ 555 doanh nghiệp trả lời có bị ảnh hưởng bởi các biến động thị trường trong năm 2023, chiếm 82,2%. Các doanh nghiệp bị ảnh hưởng này trải dài trong nhiều ngành hàng, với mức độ bị ảnh hưởng khác nhau, có thể kể đến như: ngân hàng, vận tải/ giao nhận/ chuỗi cung ứng, sản xuất có vốn đầu tư của Nhật Bản, tự động hóa/ ô tô, xây dựng/ bất động sản, thực phẩm và đồ uống/ ngành hàng tiêu dùng nhanh, thiết bị điện tử, thương mại điện tử/ dịch vụ trực tuyến và công nghệ tài chính.

Để ứng phó với những biến động của thị trường, cắt giảm nhân sự là giải pháp được hơn 68,7% doanh nghiệp lựa chọn, theo sau là biện pháp ngưng tuyển dụng mới (52.6%). Góp mặt trong top 5 biện pháp được doanh nghiệp áp dụng nhiều nhất còn có tăng cường đào tạo chuyên môn và kỹ năng mềm cho nhân viên (chiếm 46,9%), điều chuyển nhân sự nội bộ (chiếm 43,2%) và cắt giảm giờ làm (chiếm 14,1%).

Tại Việt Nam, quy mô cắt giảm tập trung dưới 25% trong các ngành nghề như: ngân hàng, vận tải/ giao nhận/ chuỗi cung ứng, tự động hóa/ ô tô, hóa chất/ vật liệu xây dựng và bao bì/ in ấn/ nhựa, dược phẩm, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, năng lượng/ năng lượng tái tạo và dầu khí, bảo hiểm, ngành thương mại, dịch vụ có vốn đầu tư của Nhật.

Rất ít doanh nghiệp lựa chọn cắt giảm nhân sự với quy mô lớn. Cắt giảm từ 50% đến dưới 75% nhân sự xuất hiện trong 2 ngành xây dựng/ bất động sản và dịch vụ tư vấn với cùng tỷ lệ là 10,0% doanh nghiệp. Duy nhất ngành dịch vụ tư vấn có tình trạng cắt giảm trên 75% nhân sự, chiếm 5,0%.

Mặc dù có những biến động trong thị trường tuyển dụng vừa qua, 59,1% doanh nghiệp cho biết vẫn sẽ tuyển dụng thêm dưới 25% nhân sự trong 1 năm tới. Trong đó, doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng nhân sự có kỹ năng giải quyết vấn đề tốt, đã có 1-3 năm kinh nghiệm (nhưng chưa phải quản lý), sau đó là sinh viên mới tốt nghiệp và cấp bậc Quản lý bộ phận. Kinh doanh/ bán hàng là phòng ban mà doanh nghiệp sẽ ưu tiên tuyển dụng nhiều nhất, tiếp đến là phòng ban sản xuất và truyền thông/ tiếp thị.

Thực trạng thị trường lao động Việt Nam với ứng viên/ người lao động

69% người lao động tham gia khảo sát không bị mất việc và vẫn làm việc ổn định, tuy nhiên tỷ lệ tìm được việc làm mới sau khi mất việc vẫn còn tương đối thấp (11,4%). Các ngành năng lượng/ năng lượng tái tạo và dầu khí, may mặc/ dệt may/ da giày và hóa chất/ vật liệu xây dựng và bao bì/ in ấn/ nhựa có nguy cơ bị mất việc cao nhất.

43,3% người lao động cho biết được tăng lương từ 5% đến dưới 10%. Số nhân sự bị giảm lương chỉ chiếm thiểu số với mức giảm từ 15% đến dưới 20%.

Gần 70% người lao động vẫn nhận được đầy đủ phúc lợi bắt buộc từ tổ chức/ doanh nghiệp mà họ đang làm việc. Đối với những nhân sự bị ảnh hưởng bởi làn sóng cắt giảm, thanh toán tiền lương đầy đủ và kịp thời là hỗ trợ nhận được nhiều nhất bên cạnh các chế độ trợ cấp thất nghiệp và trợ cấp thôi việc.

Trong bối cảnh thị trường nhiều biến động, nhìn chung tâm lý của ứng viên/ người lao động vẫn khá tích cực. Theo dữ liệu Navigos Group ghi nhận tại thời điểm làm khảo sát công khai vào quý III/2023, có đến 55,2% lựa chọn tích cực đón nhận và chủ động tìm kiếm công việc mới, cũng như 22,5% lựa chọn tự tin mình không bị ảnh hưởng khi được hỏi về tâm lý đối mặt với thông tin cơn bão cắt giảm nhân sự.

Mỗi ứng viên/ người lao động cũng nhận thức trang bị cho bản thân những giải pháp nhằm gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Trong đó, nâng cao kỹ năng mềm hiện có là biện pháp được áp dụng nhất, chiếm 61,7%. Theo sau đó là chủ động tìm kiếm trước các cơ hội việc làm, kể cả khi chưa có nhu cầu, chiếm 53,9%.

Yếu tố tài chính cũng rất quan trọng trong bối cảnh hiện tại. Do đó quản lý tài chính cá nhân hiệu quả cũng là một biện pháp được nhiều lựa chọn, đứng thứ 3 trong kết quả khảo sát, với tỷ lệ bình chọn là 51.3%.

Lương vẫn là yếu tố hàng đầu khi tìm kiếm một công việc mới. 83,4% người lao động cho biết khi tìm kiếm một công việc mới sẽ ưu tiên trước hết là lương. Và 70% trong đó cho biết đây là yếu tố có tác động mạnh mẽ nhất tới quyết định từ bỏ công việc hiện tại nếu họ không được thỏa mãn bởi công ty.

Theo sau đó là yếu tố khác như văn hóa công ty, cơ hội thăng tiến trong công việc hay cơ chế thưởng. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều biến động, người lao động kỳ vọng nhiều vào sự ổn định về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và những hỗ trợ tài chính như: được thanh toán lương đúng hạn.

Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều biến động, Ứng viên/ người lao động cũng rất kỳ vọng vào sự ổn định về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, nhằm gia tăng sự đảm bảo công việc cho họ. Yếu tố này đạt 45,7% và đứng thứ 5 theo kết quả khảo sát.

Triển vọng về thị trường lao động Việt Nam năm 2024

Làm việc linh hoạt là xu hướng đang được nhiều người lao động quan tâm nhất, chiếm 49,1%. Đồng thời, mối quan tâm đến sức khỏe tinh thần cũng được đề cao khi 43,7% nhân sự lựa chọn ưu tiên cân bằng giữa cuộc sống - công việc.

Trong top 5 còn có các yếu tố làm việc từ xa (chiếm 40,1%), ứng dụng của AI (chiếm 37,7%) và trao quyền cho nhân viên (chiếm 35,8%).

Các vị trí việc làm mới dần xuất hiện, sẽ tập trung về trí tuệ nhân tạo, công nghệ kỹ thuật số, xử lý dữ liệu, phân tích tình hình kinh doanh.

Trong đó, các công việc liên quan đến lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) là câu trả lời phổ biến nhất và sẽ xuất hiện trong hầu hết các ngành nghề, tiêu biểu như: công nghệ thông tin/ viễn thông, xây dựng/ bất động sản, ngân hàng, giáo dục, dịch vụ tài chính và tư vấn, dịch vụ tư vấn,... vị trí việc làm mới thiên về xử lý dữ liệu cũng dần xuất hiện trong các ngành xây dựng/ bất động sản, thiết bị điện tử, công nghệ thông tin/ viễn thông, ngân hàng, dịch vụ tư vấn, bảo hiểm,...

Khi được hỏi về những kỹ năng cốt lõi mà ứng viên/ người lao động cho rằng cần tập trung phát triển trong năm 2023, kéo dài đến năm 2024, ngoại ngữ và tư duy phân tích cùng đứng đầu với tỷ lệ lựa chọn tương đương nhau là 55.1%. Nhằm tăng tính cạnh tranh cho bản thân trên thị trường lao động, ứng viên/ người lao động còn tập trung phát triển các kỹ năng như tư duy sáng tạo (chiếm 48.2%), giải quyết vấn đề (chiếm 42.2%) và giao tiếp hiệu quả (chiếm 39.5%).

Để có sự chuẩn bị tốt khi tình hình kinh tế thị trường bình ổn và phát triển trở lại, cũng như việc đáp ứng yêu cầu tuyển dụng thời đại mới, chúng ta cần:

Liên tục cập nhật về tin tức thị trường, xu hướng tuyển dụng, nắm bắt yêu cầu của Nhà tuyển dụng;

Tìm kiếm cơ hội việc làm ở nhiều nguồn tuyển dụng khác nhau, đặc biệt là các trang tuyển dụng trực tuyến, hay thông qua mối quan hệ cá nhân (giới thiệu nội bộ) và mối quan hệ với các chuyên gia tuyển dụng;

Chủ động học hỏi để phát triển và thể hiện tốt các kỹ năng giải quyết vấn đề, giao tiếp hiệu quả, ngoại ngữ và thích ứng với thay đổi,...

Nắm bắt các xu hướng làm việc mới, biết áp dụng AI vào công việc để nâng cao năng suất lao động…

Giới thiệu sách "Cẩm nang việc làm"

Hằng năm, Việt Nam đón nhận khoảng một trăm nghìn sinh viên tốt nghiệp ra trường từ các ngành nghề khác nhau, chủ yếu vẫn là từ các ngành học thuộc khối kinh doanh và kinh tế. Trong khi các doanh nghiệp khối tư nhân, trong đó có cả các công ty nước ngoài, kêu than không ngừng về việc thiếu hụt nhân lực thì lực lượng lao động trẻ thất nghiệp vẫn chiếm gần 50% trên tổng số người thất nghiệp của cả nước. “Nghịch cảnh” trên là một thực tế nhức nhối đã làm tốn biết bao bút mực tìm lời giải của các cơ quan, ban ngành hữu quan. Ngoài nguyên nhân khách quan, thì có một nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng trên đó là định hướng nghề nghiệp,tính chủ động, và kỹ năng tìm kiếm việc làm của sinh viên Việt Nam chưa cao.

Với mong muốn cung cấp cho các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn sinh viên một cái nhìn tổng quan về thị trường lao động Việt Nam, những xu hướng trong tương lai, những kỹ năng cần thiết đối với từng công việc cụ thể, đặc biệt là về những công việc và các ngành nghề phổ biến, chủ yếu sử dụng lao động có trình độ cao đẳng và đại học, Alpha Books phối hợp với Công ty Cổ phần Kết Nối Nhân Tài Talentnet - công ty hàng đầu trong lĩnh vực tư vấn nhân sự tại thị trường Việt Nam biên soạn quyển sách Cẩm nang Việc làm – Bí quyết tìm việc thành công trong bối cảnh hội nhập.

Bằng những thông tin cụ thể, chi tiết, thiết thực, cuốn sách góp phần hỗ trợ các bạn trẻ có định hướng nghề nghiệp tốt hơn, chủ động hơn trong việc tìm hiểu nhu cầu doanh nghiệp và tự trang bị hành trang vào đời cho bản thân. Từ đó, tìm được một công việc ưng ý (không chỉ trong nước), phù hợp với sở trường, sở thích, phát huy được năng lực của bản thân, trong bối cảnh hội nhập như hiện nay.

Mời các bạn đọc ngay sách Cẩm nang việc làm

Nguồn tham khảo: Tạp chí thị trường Tài chính tiền tệ