“Sapiens: Lược Sử Loài Người” - Nhìn Lại Quá Khứ Để Hiểu Hơn Hiện Tại Và Thay Đổi Tương Lai

Một cuốn sách thú vị dẫn dắt chúng ta quay trở lại quá khứ để phiêu lưu vào cuộc hành trình lịch sử loài người. Để biết được nguồn gốc của sự tiến hoá, trải qua 3 cuộc cách mạng để đến với thời đại ngày nay - thời đại mà khoa học, kỹ thuật phát triển như vũ bão. Không dừng lại ở đó, “Lược sử loài người” còn khai phá sâu những góc khuất sâu thẳm trong đời sống của con người. 

 

Giới thiệu về Yuval Noah Harari

Harari sinh ngày 24 tháng 2 năm 1976, là một nhà nghiên cứu lịch sử Israel. Ông nhận bằng Tiến sĩ của trường Đại học Oxford năm 2002 và hiện đang là giảng viên khoa Lịch sử. Ngoài chuyên môn lịch sử thế giới, lịch sử Trung cổ và lịch sử quân sự, ông còn nghiên cứu những mối liên quan giữa sinh học và lịch sử. 

 

 

3 cuốn sách của ông như : Sapiens lược sử loài người, Homo Deus lược sử tương lai và 21 bài học cho thế kỷ 21 đều thuộc top sách bán chạy nhất trên thế giới. Những cuốn sách đó đều được ông quan tâm và mô tả là “cuộc cách mạng nhận thức” xảy ra hàng chục nghìn năm về trước. Các cuốn sách về sau của Harari được nghiên cứu cẩn thận hơn về hậu quả của cuộc sống tương lai công nghệ sinh học và những sản phẩm khoa học bị thụt lùi sao với sinh vật thông minh được tạo ra.

 

Nội dung của Sapiens Lược sử loài người

Để hiểu được nội dung cuốn sách, ta phải hiểu Sapiens nghĩa là gì? Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, tổ tiên của loài người chính là loại vượn lớn. Không những thế, chúng còn là tổ tiên của các loài tinh tinh, đười ươi và khỉ đột. Theo đó, Sapiens nghĩa là “tinh khôn” thuộc về chi Homo “người”. 

 

 

Xuyên suốt tác phẩm, những đề tài nói về khoa học nhưng không hề khô khan. Ẩn sâu trong đó là trái tim ấm áp, cái nhìn khách quan và bộ óc sáng tạo. Nội dung xâu chuỗi xuyên suốt chiều dài 70.000 năm lịch sử của Homo Sapiens không ít các biến cố, khó khăn. Mỗi sự thay đổi đều dẫn tới những ảnh hưởng, cách thích nghi và lại luẩn quẩn một vòng tuần hoàn cho sự tiến hoá. 

 

Nếu cuốn sách Lược sử loài người chỉ đơn giản là bản khoa học báo cáo từng sự thay đổi của con người trong ngần ấy năm thôi thì quá nhàm chán, vì trên các phương tiện truyền thông đại chúng có vô số những tư liệu về nó. Nhưng với nền tảng kiến thức lịch sử dày và sâu của tác giả thì không đơn thuần như vậy. Nó đi từ lịch sử thế giới, Trung cổ đến nhân học, có cả triết giáo và tôn giáo, đặc biệt hơn là sinh học. 

 

Đó cũng là nền tảng để ông chứng minh cho quan điểm cá nhân của mình về tổng quan thế giới. 

 

Cuộc cách mạng nhận thức - Chiếm đầu chuỗi thức ăn

“Nhận thức” nghe thật oai phong và to lớn nhưng quả thực đúng là như vậy. Homo Sapiens vốn là loài yếu ớt nhỏ bé, là thức ăn của các loài động vật lớn hơn. Nhưng Cuộc cách mạng nhận thức ở thời kỳ đầu là một bước nhảy vọt khi chúng dần dần có sự thay đổi về não và khả năng nhận biết mọi vật xung quanh.

 

Loài người bắt đầu tìm ra cách tạo lửa, phát minh ra các công cụ, hình thành văn hoá “ăn chín uống sôi”, và đặc biệt là khả năng trao đổi bằng ngôn ngữ riêng. 

 

Từ đó, các Sapiens thành lập các hội nhóm cùng nhau, nhỏ thì cũng tới 150 người để tham gia vào các hoạt động săn bắt các con thú lớn cùng nhau. Theo thời gian, chúng càng ngày càng tin tưởng hơn vào những chuyện hư cấu, tưởng tượng không có thật như thần linh, dân tộc,.... Về sau các đế chế chung quy lại những người có cùng niềm tin chung với mình được hình thành.

 

Cuộc cách mạng nhận thức này đã thay đổi rất lớn đến tư duy con người khiến bộ não to ra. Nhưng cũng có những thứ không hề đổi thay như việc có nhu cầu mặc dù ở thời điểm hiện tại nó không thực sự quan trọng.

 

Cuộc cách mạng nông nghiệp - Định hình lối sống

Trong thời kỳ trước đó, họ phải săn bắt, hái lượm theo cách truyền thống. Khi nơi đó hết nguồn cung, chúng lại di chuyển đến nơi khác và tiếp tục công việc lặp lại. Điều đó khá nhàn nhã, không suy nghĩ  “ngày mai ăn gì”. Nhưng nó đã chấm dứt khi các Sapiens này muốn “yên bề gia thất”, chọn cho mình một vùng đất để định cư và trở thành người nông dân thực thụ. Và sản phẩm mà học chọn để đến với Cuộc cách mạng nông nghiệp chính là lúa mì.

 

Nhưng nó lại không làm hài lòng tất cả các Sapiens vì thời gian làm việc lâu hơn những lượng thức ăn lại không nhiều như thời kỳ trước. Và Harari đã gọi nó là “Sự lừa đảo lớn nhất lịch sử”.

 

Mặc dù vậy, họ vẫn tiếp tục chăm chỉ làm việc để cho ra sản phẩm bởi họ tin “Chỉ cần cố gắng làm việc sẽ đủ thu nhập ổn định” và tư tưởng đó vẫn là sự lựa chọn đúng đắn cho đến tận ngày nay. 

 

Ngày qua ngày, các Sapiens vẫn trồng trọt và chăn nuôi các loài động vật. Mỗi người một việc như gieo hạt, cày bừa, tưới cây, thu hoạch nên cần nhiều nhân công hơn. Sự phát triển đó khiến họ khó có thể quay trở lại lối sống như trước kia nữa. Các tổ chức chính trị cũng dần dần được hình thành bởi nhu cầu bình đẳng, nó giúp cho tiền bạc, tôn giáo được ổn định. 

 

Tiền bạc ban đầu chỉ là những vỏ sò và bạc để trao đổi hàng hoá. Về sau nó được thay bằng tiền xu và tiền giấy để tiện hơn. Ngoài ra, tôn giáo được phát triển cũng chính là nhờ niềm tin vượt qua cả chính con người.

 

Cuộc cách mạng khoa học - Đỉnh cao của sự phát triển

Ở thời kỳ này, Sapiens dường như đã đạt đến đỉnh cao của sự tư duy và cách sử dụng bộ não của chính mình để làm những điều cao cả và lớn hơn. Bằng việc tự tìm tòi, khám phá và vận dụng các việc diễn ra thường ngày để hướng đến một quy luật của toàn nhân loại. Từ lý thuyết đến thực hành, con người thực sự đã có bước nhảy vọt trong hầu hết các lĩnh vực như: toán học, vật lý, sinh học, y học mở ra một cuộc cách mạng mới - cuộc cách mạng khoa học. 

 

Khi mà mọi quốc gia đều đổ dồn vào nghiên cứu khoa học thay vì vũ khí thì nước đó sẽ trở nên mạnh hơn và giàu hơn. Họ dùng tiền để tìm ra những thứ tân tiến và hiện đại hơn. Vòng tròn quy luật “tiền đẻ tiền” rất tốt cho quốc gia phát triển. Nếu tất cả mọi người nhận ra điều đó thì chiến tranh sẽ không còn nữa, ngoại giao và giao thương sẽ diễn ra tốt hơn và mang lại lợi ích rất nhiều. 

 

Con người có thật sự đang hạnh phúc

Tổng kết lại, Harari đưa ra câu hỏi với nhiều sự băn khoăn. Con người chúng ta đang sống và tiến hoá quá nhanh với sự góp sức của các sản phẩm công nghệ. Điều đó khiến ta thí nghiệm quá nhiều trên các loài động vật mà bỏ qua các phẩm chất đạo đức, sự đau đớn mà chúng phải trải qua. Nhưng hậu quả phải trả cho việc đó là gì? Chúng ta dần trở nên mạnh mẽ nhưng vô trách nhiệm và tự bầu bạn với các vị thần linh mà chúng ta tự tạo ra. Cái giá là càng ngày Mẹ thiên nhiên càng tách xa, các loài động vật dần dần bị tuyệt vong bằng chính tham vọng của con người. Hãy nhớ rằng, dù hiện đại đến đâu nhưng ta vẫn chỉ là một con người nhỏ bé giữa vũ trụ bao la, vẫn còn trống những lỗ hổng trong tâm hồn.

 

“Lược sử loài người” không chỉ cung cấp cho bạn kiến thức về những bước tiến hoá của con người mà còn hỗ trợ bạn hiểu thêm về nhân tình thế thái, mở mang đầu óc và có thêm những góc nhìn khác về cuộc sống. Đọc sách sử mà mà lại hiểu thêm về văn hoá nhân loại, về tài chính thị trường và thiên nhiên, quả thực đúng với câu nói: “Nhìn lại quá khứ để hiểu hơn hiện tại và thay đổi tương lai”. Nếu là một người có hứng thú với lịch sử thì đây có lẽ là cuốn sách đáng để đọc đó. 

 

Đọc ngay cuốn sách tại: Sapiens: Lược sử loài người